Hoe hysterie bij vrouwen leidde tot de uitvinding van de vibrator

De vibrator, we kennen het intieme speelgoed allemaal. Maar, hoe is iemand eigenlijk ooit op het idee gekomen om een vibrator te maken? En lag dit idee wel zo voor de hand? De eerste voorloper op de vibrator is bedacht rond de 19de eeuw. De manipulator. Dit is het verhaal achter de ‘noodzaak’ voor de vibrator: hysterie bij vrouwen. Wist je dat ongehuwde vrouwen als ze heel veel zin hadden, naar de huisarts gingen voor hun orgasme? Dit was natuurlijk in het tijdperk voor het bestaan van de vibrator. Kan je het je voorstellen?

Hoe kreeg je de diagnose hysterie als vrouw?

Vrouwelijke hysterie. Ja, je leest het goed. Vrouwelijke hysterie was vroeger een veel voorkomende medische diagnose, voor – ja, je raadt het al: vrouwen. De diagnose en behandeling waren zo veelvoorkomend dat het routine werd. En de symptomen? Die konden zijn: angst, seksueel verlangen, prikkelbaarheid of juist totaal geen zin meer hebben in seks, nervositeit of een neiging hebben om problemen te veroorzaken. Heel specifiek kwam hysterie voor bij vrouwen waarvan men kon opmerken dat zij seksueel onbevredigd waren. Hier moest natuurlijk een oplossing voor komen. Die kwam er uiteindelijk ook, hoewel pas vele jaren later, in de vorm van een vibrator.  

Maar voordat de vibrator uitgevonden werd, waren de hysterische vrouwen nog een probleem. Zo konden in ‘extreme’ gevallen vrouwen gedwongen worden om opgenomen te worden in een sanatorium (een medische voorziening voor langdurige ziekte), het gekkenhuis, of moesten zij een hysterectomie ondergaan (het verwijderen van de baarmoeder). Je vraagt je misschien af wat je baarmoeder van doen heeft met hysterie? 

De vele oorzaken voor vrouwelijke hysterie

Plato vergeleek de baarmoeder met een levende ziel. Iets dat door het lichaam van een vrouw dwaalt en “passages kan blokkeren en ziektes veroorzaken”. Bij vrouwen met hysterie was er een onregelmatige bloedstroom tussen de baarmoeder en de hersenen. De baarmoeder werd dus gezien als één van de redenen waardoor een vrouw aan hysterie kon leiden. 
Maar er waren nog enkele redenen waardoor een vrouw de diagnose hysterie kreeg. Net zo uiteenlopend als de symptomen waren, waren ook de oorzaken erg verschillend. Een andere oorzaak voor vrouwelijke hysterie was bijvoorbeeld – hier komt het – demonische bezetenheid. Als vrouwen niet konden worden genezen van hun ‘ziekte’, werd de duivel vaak als reden aangewezen. Deze ongeneeslijke vrouwen waren bezeten door de duivel of hadden in hun ogen gemeenschap met de duivel. 

Nóg een andere oorzaak voor hysterie, en een reden waarom de hysterectomie (what’s in a name?) werd uitgevoerd, was omdat er werd gedacht dat een vrouw tijdens de seks het sperma van de man opsloeg in haar baarmoeder. Dit gecombineerd met haar eigen vrouwelijke sperma zou de boosdoener zijn voor de ziekte. Vrouwensperma was namelijk giftig. Ongehuwde vrouwen zouden ziek worden van hun eigen zaad. Dit zou zich ophopen en het lichaam kon dit door gebrek aan seks niet kwijt. Het resultaat? Hysterie. 
Griekse arts Galen, was van mening dat hysterie ontstond door seksueel gemis. Een theorie waar psycholoog Sigmund Freud zich in de 19de eeuw ook mee bezig heeft gehouden. Je vraagt je vast af wat dit te maken heeft met de vibrator zoals wij deze kennen. Laten we zeggen dat de artsen hier ‘druk mee waren’.

De opkomst van de vibrator dankzij de behandeling van hysterie

De beste behandeling voor hysterie? Het huwelijk en daaropvolgend regelmatig seks met haar man. Laat me raden, aanbevolen door een mannelijke arts? 
Galen van Pergamon, Griekse arts én een man (ja ja), chirurg en filosoof behandelde hysterie onder vrouwen. Zijn behandelingen voor ongehuwde vrouwen of weduwen, bestonden uit aromatherapie (waaronder manuele stimulatie waarbij ze zalven en oliën smeerden op je hoeha, want ze moesten het giftige zaad uit vrouwen verwijderen door middel van een orgasme) en seks. 

——-

Vrouwen die met plezier seks hadden, konden namelijk worden genezen van hysterie. Maar, seksueel gedrag en masturbatie was een reden om gediagnosticeerd te worden met hysterie. Het gebrek aan huwelijk was hierbij het probleem, dit was de voornaamste oorzaak om de hysterie diagnose te krijgen. Lustige vrouwen waren namelijk bezeten van de duivel. Zij hadden de steun nodig van hun ouders, en moesten zo snel mogelijk trouwen met een man. Deze stoere man zou de duivel wel temmen, want “sterke en krachtige geslachtsgemeenschap verlicht de razernij”. 

Sigmund Freud zei dat hysterie een seksueel defect was in vrouwen. Hij constateerde dat het opvallend veel voorkwam bij weduwen, vrijgezelle vrouwen en nonnen. Rond de 19de eeuw leidt een kwart van alle vrouwen aan hysterie. Zijn oplossing en behandeling was om hiervoor naar de arts te gaan op het moment dat de vrouw haar “schaamstreek voelt tintelen”. De dokter kon dan een bekkenbodemmassage geven. Hierbij masseerde hij de genitaliën om zo tot een hoogtepunt te komen, en hysterie te voorkomen. Uiteraard moest dit wel vakkundig gebeuren, het masseren van de genitaliën was namelijk alleen toegestaan als dit werd gedaan door een arts. Masturbatie bij zowel man als vrouw was namelijk onrein en gevaarlijk, zelf aan de slag gaan kon ernstige gevolgen hebben zoals blindheid. 

De oplossing voor het voorkomen van hysterie

Vrouwen lieten zich dus met regelmaat behandelen bij de arts. Zelfs zo vaak dat wachtkamers vol zaten en de artsen lamme armen kregen van al deze opgewonden vrouwen. Uiteindelijk komt er een uitvinding, de Manipulator, de voorloper van de vibrator. Deze uitvinding staat op naam van de Engelse arts Joseph Mortimer Granville. Hij vroeg in 1880 patent aan op zijn manipulator, de “Granville’s Hammer”. Dit was dé oplossing voor de artsen, die last kregen van pijnlijke handen door het masseren. De manipulator, de eerste elektrische vorm van een vibrator, werd al gauw veelvuldig gebruikt om de vrouwen sneller tot een hoogtepunt te brengen. Zo kon zij haar giftige vrouwelijke zaad kwijt, bleef de duivel buiten het bed en zou zij geen hysterie krijgen.

In 1952 wordt de diagnose hysterie niet langer gegeven, waarbij ook de behandelmethode niet langer aan de orde is. De vibrator verdwijnt langzaam uit het zicht, tot het een comeback maakt in de jaren 70. Vanaf de jaren 80 is de vibrator weer helemaal populair en vandaag de dag heeft bijna elke vrouw wel een vibrator in haar nachtkastje liggen. En laten we eerlijk zijn, er is nog nooit iemand blind van geworden – toch?

2 thoughts on “Hoe hysterie bij vrouwen leidde tot de uitvinding van de vibrator

Leave a Reply

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *